معمای گشت ارشاد
ميرحسين موسوي در نخستين نشست مطبوعاتي خود بر نکات زيادي تکيه کرد که از قضا همين بخش متوقف کردن فعاليت گشت هاي ارشاد و جمع آوري آنها از سطح شهر به مذاق منتقدان دولت خوش تر آمد و تيترهاي نخست روزنامه ها را در اختيار خود گرفت.
بعد از سخنرانی میرحسین موسوی در باره جمع آوری گشت های ارشاد مهدی کروبی نیز در دانشگاه زنجان در پاسخ به یکی از دختران دانشجو در خصوص فعالیتهای گشت ارشاد گفت: من اگر رئیس جمهور شوم ،گشت ارشاد برنامههایش را متوقف خواهم کرد.
البته به نظر می رسد که کاندیداهای احتمالی دیگر نیز در پاسخ به این سوال همین جملات را تکرار می کنند تا رای خاموش قسمتی از جوانان بویژه دختران را با خود همراه کنند. اما نکته مهم در این مقوله چرایی تاکید بیشتر به امنیت اجتماعی و بویژه گشت ارشاد است.
در واقع در انتخاب شعارهای انتخاباتی نکاتی مورد توجه قرار می گیرد که یکی از آن معیارها اعتراض اکثر مردم در مورد یک موضوع است، که از رییس جمهور آینده انتظار آن را دارند، تا آن را برطرف کند.
اشتغال، مسکن، آزادی و .... از جمله شعارهایی است که در شعار نامزدهای دوره های پیشین به وضوح دیده می شد، اینگونه موضوعات از جمله مسائلی هستند، که همه شهروندان بویژه جوانان با آن درگیر هستند و به نوعی در پی حل این مسائل می باشند. بنابراین جز شعارهای رقابت های انتخاباتی، مطرح می شوند تا از این طریق آرای بیشتری را جلب کنند.
در واقع محور کلی آنها تامین خواستهها است؛ خواسته هایی که برآورده کردن آن می تواند آسایش و آرامش را در کنار رفاه به مردم ارمغان بیاورد.
امنیت اجتماعی نیز از آن مقولاتی است که برای انسان جز نیازهای اولیه مطرح شده است، بگونه ای که از زمان انسانهای اولیه، امنیت به عنوان اساسی ترین رکن زندگی پس از آب و غذا مطرح بوده است. شاید غارنشینی انسانهای اولیه به عنوان اولین تحول زندگی انسان روی کره زمین در پی این نیاز بوده است تا مأوا و مأمنی برای دوری از خطرات دائمی زندگی ایجاد کند. دوشادوش سایر ابداعات بشری که برای بهبود شرایط زیست انسانها صورت میگرفت، راههای ایجاد امنیت نیز ارتقا یافت و انسانها به دنبال ایجاد راهکارهایی برای افزایش امنیت زندگی اجتماعی خود برآمدند.
مفهوم امنیت، مصونیت از تعرض و تصرف اجباری بدون رضایت است. امنیت در مورد افراد به این معناست که مردم هراس و بیمی نسبت به حقوق و آزادیهای مشروع خود نداشته و به هیچ وجه حقوق ایشان به مخاطره نیتد و هیچ عاملی حقوق مشروع آنها را تهدید نکند. لزوم و ضرورت امنیت در جامعه به این مفهوم، از طبیعت حقوق بشری ناشی میگردد و لازمه حقوق و آزادیهای مشروع مصونیت آنها از تعرض و دور ماندن ا مخاطرات و تعدیات امنیت است. در واقع امنیت عبارت است از جلوگیری از نقض و تعرض بالفعل.
در گذشته امنیت اجتماعی با قابلیت حفظ الگوهای سنتی زبان، فرهنگ، مذهب، ارزش های جدید، نظم اجتماعی متنوع می توانست امنیت اجتماعی برای افراد فراهم کند. خانواده، دین، عرف سنتی و اعتقادات سنتی برای افراد امنیت روانی و اجتماعی ایجاد می کردند، یعنی خانواده فرد را از نظر روانی و اجتماعی حمایت می کرد.
ولی امروزه با رسیدن امواج فرآیند جهانی شدن که کاهش کنترل حکومتها بر ملت خود را بهدنبال آورده رابطه دولت با مردم دچار تغییر و تحولاتی شده است و تغییرات گسترده در خانواده و دیگر نهادها امنیت اجتماعی سنتی را مورد بازبینی قرار داده و افراد در معرض هنجارها، ارزش ها و هویت های جدید هستند و بنابراین همین مقوله ورود دولت ها را بر عرصه اجتماعی باز می کند.
ورود دولتها به حوزه مسائل اجتماعی، مسبوق به نگرش ایدئولوژیک حاکم بر برون دادههاى رفتارى آنها است. در یک سطح تحلیل پایینتر دخالتهاى اجتماعى دولتها حتى متناسب با گفتمانهاى حاکم برآنها در دورههاى مختلف یک کشور متفاوت است. دولتى که صرفا با یک گفتمان اقتصادى سرکارمىآید در برخى اوقات کارکردهاى اجتماعى خود را فداى پروژه توسعه مىکند. اما با تمام این تفاسیر در هیچ جاى دنیا کار ویژههاى قطعى دولت در ساحت مسائل اجتماعى انکار نشده است.
طرح امنیت اجتماعی نیز جزء همان مقولات است که در هیچ جای دنیا انکار نشده است، ولی مقوله ای که بیشتر در این مورد ابهام آفرینی می کند، نوع اجرای آن در دو سطح خرد و کل است.
در کل می توان گفت که ارتقاء طرح امنیت اجتماعی اقدام خوبی در دولت نهم شناخته می شود ولی باید دانست، امنیت مقوله ای است حساس و شکننده که اگر در جامعه صحیح و کاربردی تبیین نشود دارای تبعات خطرناک همچون بی تفاوتی و ضد رفتار حاکمیت در میان سطوح قشرهای جامعه پدیدار می شود .
" گشت ارشاد " نیز بعنوان مقوله ای از "طرح امنیت اجتماعی" تنها نکته ابهامی این طرح محسوب می شود که خیلی از کارشناسان و حتی مردم نظرات مختلفی در مود آن دارند، به نظر نویسنده علت این موضوع هم در نوع بازخوردی است که در جامعه بوجود می آورد.
به عبارت دیگر برخود با بد حجابان هر چند که در اصل مورد تائید است، ولی ترس از گرفته شدن دوباره و احساس عدم امنیت در فضاهای عمومی همچون خیابان نکته ای است که که در طرح گشت ارشاد نادیده گرفته شده است.
از سوی در این مورد باید این مساله را نیز عنوان کرد ، امنیتی که پشتوانه آن نوعی رعب و ترس است، امنیت واقعی و پایداری نیست، زیرا معمولا عواملی هستند که در اعتراض به وضعیت هراس، واکنش های ضد امنیتی به وجود می آیند.
پس همان گونه که خشونت را نمی توان با خشونت زدود پس ناامنی را نیز نمی توان با هراس از میان برد، این چیزی است که مقام معظم رهبری بارها وبارها به آن تاکید و مسولان نیروی انتظامی را بر توجه به این موضوع هشدار داده اند.
این همان چیزی است که امروزه میر حسین موسوی به آن معتقد می باشد. شاید نتوان بصورت کامل دلایل روان شناسی و جامعه شناسی این موضوع را مطرح کرد، ولی این چیزی است که از دید کارشناسان هم پنهان نمانده است.
واقعيت اين است که گشت هاي ارشاد به شکلی که هم اکنون مشاهده می شود نه تنها اثري در جهت آنچه طراحان مي خواستند، نداشت، بلکه عملاً باعث شد تا کرامت انساني زنان و جوانان مورد خدشه دار شود.
انتقاد به نحوه اجراي طرح امنيت اجتماعي منحصر به منتقدان دولت نيست. يکي دو ماه پيش از نوروز نيز، صادق محصولي که تازه رداي وزارت کشور را بر تن کرده بود، در انتقاد از اين طرح سخنراني کرد و ناجا را به حفظ حقوق شهروندي مردم فرا خواند. انتقاد از اين طرح آنقدر بالا گرفت که شخص رئيس جمهور که خود ذيل طرح حجاب و عفاف را امضا کرده و دستور اجراي طرح امنيت اجتماعي را به نيروي انتظامي داده بود، با ارسال نامه يي، خواستار رعايت شأن و کرامت شهروندان هنگام اجراي اين طرح شد و پيرو اين نامه ستاد صيانت از حقوق شهروندي در وزارت کشور تشکيل شد. با وجود همه اين انتقادات، نيروي انتظامي همچنان مصرانه بر مواضع خويش در اين زمينه پاي مي فشرد و تشکيل ستاد صيانت را «در واقع تلاشي در جهت شفاف و روشن شدن زواياي خاکستري ماموريت هاي دستگاه قضايي و نيروي انتظامي» ارزيابي مي کند.