PARSA

به بهانه روز جهانی کودک ؛

کودک قشر بی دفاع جامعه در سال 1986 وقتی دو نفر از دانش آموزان 9 ساله مدرسه اتاتوری در نیویورک با نوشتن نامه ای ، از همه بچه های دنیاخواستند که با هم روزی را به صلح اختصاص دهند، هیچ کس باورش نمی شد که همین روز ، روز جهانی کودک نامگذاری شود.

در پیام یکی از بنیان گذاران روز جهانی کودک آمده است: بزرگترهای ما عقاید ثابتی دارند ، آنها ما را دوست دارند چون بچه هایشان هستیم اما آیا آنها می دانند که چه دنیایی را برای ما به وجود می آورند، اگر کمترین اشتباهی در ماشین هسته ای آنان روی دهد ما هرگز شانسی برای رشد نخواهیم یافت، ما امکانی برای رشد و پرورش می خواهیم.

آنچه که مسلم است هر کودکی حق زندگی دارد و این حق مادرزادی اوست که از طرف همه حکومتهای عضو پیمان به رسمیت شناخته شود و حقوق کودک نیز همچون بسیاری از حقوق دیگر از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و این قشر از جامعه بخاطر شرایط سنی و اقتصادی و فکری در مقابل هرگونه تعرض قدرت هیچ دفاعی از خود نداشته و با آسیب های اجتماعی از قبیل کار ، خشونت فیزیکی و روانی ، فروش مواد مخدر ، فقر، ترک تحصیل مواجه هستند که این موضوع می تواند تربیت و پرورش نیروی انسانی تاثیر گذاشته و توسعه کشور را با مشکل مواجه سازد ، و در نتیجه سلامت اجتماعی را به مخاطره می اندازد و مانع پیشرفت و توسعه جامعه می گردد.

نامشخص بودن جایگاه و ناهماهنگی در شناسایی مفهوم کودک؛ آینده مبهم کودکان بی سرپرست؛ کودکان خیابانی؛ کودک آزاری و خشونت علیه آنان؛ مجازات زندان،؛ کار زودهنگام و فراتر از توانایی آنان؛ سوء استفاده از کودکان؛ ازدواج و طلاق زودرس و تحمیلی؛ خودکشی و خودسوزی ؛ عدم پوشش تحصیلی کامل، فراگیر و پایدار کودکان در سن تحصیل؛ اعتیاد کودکان؛ خرید و فروش کودکان و قاچاق اعضای بدن آنان؛ آسیب پذیری مضاعف در اثر فقر، طلاق، نزاع‌های خانوادگی و قومی، فقدان امکانات اولیه برای کودکی کردن! و ده‌ها مسئله و آسیب دیگر که دامن‌گیر کودکان امروز و آینده این مرز و بوم شده است.

در تقسیم بندی این نوع آسیبها، فروش مواد مخدر و سوء استفاده های جنسی و خشونت های فیزیکی بیشتر برای دختران و بهره کشی از نیرو کار و تحمیل کارهای دشوار برای پسران می باشد.

امروزه کار کودکان بیشتر در کشورهای در حال توسعه جهان رواج دارد، جائیکه میلیونها کودک در سنین پایینی (14-5) با هدف امرار معاش خود و خانواده خود به کار مشغول هستند بطوریکه تنها در سال 2002 بیش از 350میلیون کودک و نوجوان به جای پرداختن به تحصیل ، کار می کنند ، که از این تعداد بیش از 250میلیون کودک در کشورهای در حال توسعه است.

بر اساس برآورده های صورت گرفته در ایران ، تعداد کودکان خارج از چرخه تحصیل، 14-13 درصد جمعیت کودکان در سن تحصیل بود که اکنون با رسیدن کودکان خارج از چرخه تحصیل به حدود 3 میلیون نفر، این نسبت به بالا‌ی 20 درصد رسیده ‌است.

در آمار تخمینی سازمان جهانی کار در سال ۱۹۹۵بیش از ۷۱/۴درصد کودکان بین ۱۰تا ۱۴ سال در ایران از لحاظ اقتصادی فعال هستند. برا ساس سرشماری سال ۱۳۷۵ بیش از ۴ درصد جمعیت شاغل کشور را گروه سنی ۱۰تا ۱۴ سال تشکیل می دهند بر اساس این همین آمار جمعیت شاغل کشور ۵/۱۴میلیون نفر بوده است که ۴ درصد آن در حدود۶۰۰ هزار نفر می شود. در سال ۱۳۷۵ حدود ۳۸۰هزار کودک در سن ۱۰تا ۱۴ سال در سراسر کشور کار ثابت و بیش از ۲۰هزار نفر کودک کار در تهران تایید شده است.

بررسی این تعداد از کودکان نشان می دهد که آنان در شرایط بسیار نامطلوب از نظر تغذیه، بهداشت و انجام کارهای خطرناک و حاد به سر می برند و به راحتی بازیچه دست بزهکاران حرفه ای اعم از سارقین یا باندهای توزیع مواد مخدر، عوامل ایجاد خانه های فسادو... قرار گیرند و همین عامل باعث می شود که کودکان از دستیابی به دانش و مهارت کافی باز مانده و در نتیجه بهره وری نیروی کار را در جامعه کاهش دهد ، و این موضوع به ویژه برای دختران بیش از پسران مشاهده می شود، این دختران مجبور به تهیه و مبادله مواد مخدر، خودفروشی، دزدی با اعمال پرمخاطره دیگری نیز مواجه می‌شوند .

تحقیقات نشان می دهد بدرفتاری با کودکان معمولا در چهار حوزه مورد بررسی قرار می‌گیرد: کودک آزاری جسمی، کودک آزاری عاطفی، کودک آزاری جنسی و غفلت به معنای نادیده گرفتن حقوق عاطفی، بهداشتی، تربیتی، آموزشی و یا تغذیه‌ای کودک.چ

براساس آمار ارائه شده در گزارش «پروفسور پائولو سرجیو پینرو»، کارشناس مستقل سازمان ملل تنها در سال 2002، 53 هزار کودک در جهان به قتل رسیده اند و 150میلیون دختر و 73 میلیون پسر زیر 18 سال به زور وادار به ارتباط جنسی شده یا مورد سایر آزارهای جنسی قرار گرفته اند.

همچنین حداقل در 106 کشور جهان استفاده از تنبیه بدنی در مدارس و در 147 کشور استفاده از تنبیه بدنی در مراکز نگهداری کودکان ممنوع نیست و تا به امروز تنها در 16 کشور استفاده از تنبیه بدنی در خانه ممنوع اعلام شده است. از سوی دیگر بنا بر تخمین های سازمان جهانی کار در سال 2004، 218 میلیون کودک به کار گرفته و 126 میلیون کودک به کارهای خطرناک گمارده شده اند. 8/1 میلیون کودک برای فحشا و هرز گی مورد استفاده قرار گرفته اند و 2/1 میلیون هم قربانی قاچاق کودکان شده اند.

این مطالعه از کشورها می خواهد از اینکه هیچ فرد زیر 18 سالی به مجازات اعدام یا حبس ابد بدون امکان آزادی محکوم نمی شود اطمینان حاصل کنند. همچنین توصیه شده است دولت ها کلیه اقدامات مقتضی را برای تعلیق و توقف اجرای کلیه احکام اعدام در مورد افرادی که جرمی را قبل از رسیدن به سن 18 سال مرتکب شده اند اتخاذ کنند و همچنین اقدامات حقوقی مقتضی و مناسب را اتخاذ کنند تا حکم اعدام این افراد به مجازات هایی تغییر یابد که با استانداردها و معیارهای بین المللی حقوق بشر مطابقت و همخوانی داشته باشد. ممنوعیت انواع خشونت علیه کودکان همچون تنبیه بدنی، ازدواج اجباری و زودهنگام، قتل های ناموسی و خشونت جنسی؛ ایجاد مکانیسم های امن و محرمانه برای گزارش و ثبت خشونت علیه کودکان و تدوین و ایجاد نظام گردآوری اطلاعات و پژوهش و تحقیق ملی از دیگر توصیه های این مطالعه است. در این گزارش توصیه شده است کشورها از طراحی و تدوین سیاست ها و برنامه های ضد خشونت از منظر و با رویکردی مبتنی بر مسائل جنسیتی و با در نظر گرفتن اینکه دختران و پسران در زمینه خشونت با خطرات متفاوتی روبه رو هستند اطمینان حاصل کرده و با کلیه تبعیض های مبتنی بر جنسیت به عنوان بخشی از یک راهبرد جامع و فراگیر پیشگیری از خشونت برخورد کنند.

در همین مقوله «کریستین سالازار» نماینده یونیسف در تهران نیز با بیان اینکه ایران از اولین کشورهایی است که این گزارش را ترجمه کرده و نشستی برای اطلاع رسانی آن برگزار کرده است، چهار توصیه از 12 توصیه اصلی این گزارش را در زمره اولویت ها و نیازهای ایران برشمرد؛«طراحی و تدوین سیاست ها و برنامه های ضد خشونت با رویکرد بر مسائل جنسیتی، اقدامات مقتضی از سوی دولت ها برای تعلیق و توقف اجرای کلیه احکام اعدام افراد زیر 18 سال، تدوین سیستم های گردآوری اطلاعات و داده ها برای پیشگیری از خشونت علیه کودکان و الحاق به پروتکل مربوط به فروش کودکان، فحشای کودکان و هرزه نگاری کودکان.»

متأسفانه اغلب اوقات، خشونت علیه کودکان در خانه و از سوی والدین، سرپرستان، اقوام و دیگر کودکان اتفاق می‌افتد و درست همین جا یعنی در خانه و درمیان اعضای خانواده است که خشونت علیه کودکان پنهان و نامحسوس باقی می‌ماند. به همین دلیل صحبت در مورد خشونت رایج علیه کودکان درون خانه دشوار است و این زنجیره خطرناک در این جا بسته می‌شود و رسیدگی به این موارد از خشونت را تقریبا غیرممکن می‌سازد. بنابراین رسمیت شناختن مفهوم کودک در مطالبه از حقوق انسانی ، افزایش انجمن های حمایت از کودکان ، پیشگیری و رویکرد ویژه قوه قضایه به این موضوع شاید تنها راحل های مفید در جلوگیری از افزایش آسیب های کودکان باشد.